photo_2022-06-14_14-19-02

ورقه خالی رتبه‌اش بالاتر است

👈🏽پسرم را بردم کلاس شنا. دو سال طول کشیده بود راضی‌اش کنم. چون دفعه اول سه جلسه رفت و دیگر نرفت. مربی جدید گفت: «کار ما مربی‌های شنا همینه. بچه‌ها به دنیا که می‌آن عاشق آب و آب بازی‌ان. وقتی پیش ما می‌آرن‌شون یه کاری می‌کنیم تا از آب بترسن! نه که عمدی باشه. بعد باید چند سال خودمون با هزار زور و زحمت ترس‌شون رو از آب بریزیم! نمی‌دونم کجای کار ما غلطه!»
👈🏽روز اولی که مادربزرگ من می‌رود مکتب، مدادی را لای انگشت‌هاش فشار می‌دهند که از مکتب در می‌رود و دیگر نمی‌رود. مادرجون ولی عاشق خواندن و نوشتن است. برای همین معلوم نیست چه‌جوری ولی بالاخره خودش در بزرگسالی به خودش سواد می‌آموزد و سال‌هاست که هدیه‌اش به بچه‌ها و نوه‌هاش شعرهایی است که با خطی واقعا خوش از دیوان پروین و اشعار فروغ رونویسی می‌کند. ولی حسرت مدرسه را در دل دارد و می‌گوید اگر درس می‌خواندم نابغه می‌شدم.
👈🏽مادر یکی از شاگردانم می‌گفت: «از وقتی ارشیا خیلی کوچیک بود براش کتاب خوندم. از همون اولش از کتاب خوشش اومد. وقتی مدرسه رفت و مجله‌های رشد رو بهشون می‌دادن خیلی ذوق می‌کرد و با هم می‌خوندیم. وقتی رفت کلاس سوم یه روز اومد و گفت می‌خوان از مجله رشد امتحان بگیرن. چهار ساله که ارشیا دیگه علاقه‌ سابق رو به خوندن نداره.»
👈🏽سه ساله بودم. پشت اتاق عمل با دختر عمه‌ام که هم‌سنم بود نشسته بودیم. بابا به من گفت: «یه خرده صبر کنی، داداش کوچولوت از این اتاق می‌آد بیرون.» با سارا روی نیمکت بیمارستان توی راهرو نشسته بودیم. یادم هست که بدو بدو هم نکردیم. عمه‌اکرم رفت برای ما ساندویچ بگیرد. تنها شدیم. لباس سبز و سفید پزشک‌ها و پرستارها برای‌مان جالب بود. نمی‌دانم چه شد؟! سارا چیزی گفت که من خنده‌ام گرفت یا هر دو به چیزی الکی خندیدیم. یک خانمی با لباس سبز و ماسک روی دماغ آمد توی چشم‌هام زل زد و انگشت‌هاش را چند بار جلوی صورتم عقب جلو کرد و گفت: «توی بیمارستان حرف نمی‌زنن، فهمیدی؟» تا چندین سال از هر چه رنگ و بوی دکتر و بیمارستان می‌داد فراری شدم. شیرینی به دنیا آمدن داداش کوچولوم را هم نچشیدم.
👈🏽می‌گویند نوجوانی که کنکور بدهد و ورقه‌اش سفید باشد، رتبه صد و پنجاه، شصت هزار می‌آورد. یعنی چند هزار نفر هستند که جواب می‌دهند و از ورقه‌های سفید پایین‌تر می‌شوند!
فکر می‌کنم خیلی وقت‌ها اگر چیزی یاد بچه‌ها ندهیم اوضاع بهتر از این می‌شود.

علی‌اکبر زین‌العابدین

photo_2022-06-14_14-15-46

آبی نرفته که به جویی بازنگردد

👈🏽یک بار احمد طالبی‌نژاد، منتقد قدیمی سینما و دبیر بازنشسته زبان و ادبیات فارسی، تعریف می‌کرد برای حضور در جشنواره‌ای به کشور کانادا رفته بود و آنجا از مدرسه‌ای هم بازدید کرده بود. مدرسه یک سالن وسیع داشت. هر زنگ بچه‌ها به نوبت از کلاس‌ها می‌آمدند، انواع رنگ و قلم‌مو در اختیارشان می‌گذاشتند و می‌گفتند روی دیوارهای سالن هر چه می‌خواهید نقاشی کنید. بچه‌ها هم بدون هیچ طرح و نقشه قبلی، رنگ می‌ریختند بر سفیدی‌ها، هر جور که دل‌شان می‌خواست؛ بی‌ هیچ محدودیت و امر و نهی، بی هیچ ارزیابی و نمره و قضاوت. لباس و کلاه کار تن‌شان بود و طرح می‌زدند. گفتند از اول تا ششم ابتدایی قصه همین است. طالبی‌نژاد از معلم‌شان می‌پرسد: «دیوارها که تا آخر وقت همه رنگی می‌شوند، روزهای دیگر چه می‌کنید؟» معلم می‌گوید: «عصر که بچه‌ها می‌روند، ما یک‌ساعته با غلتک‌ همه را سفید می‌کنیم و دوباره فردا دیوارها آماده رنگ‌آمیزی می‌شود.»

👈🏽این روایت خلاف زندگی من است. من باشم می‌پرسم: «پس چه کسی به آنها آموزش می‌دهد؟ چه کسی غلط‌های‌شان را می‌گیرد؟ ول‌شان می‌کنند به امان خدا؟!» چون فکر می‌کنم ما بزرگ‌ترها از بچه‌ها بیشتر می‌فهمیم. چون فکر نمی‌کنم ذهن هر بچه آتشفشان تخیل است و دارای قدرت فوق‌العاده‌ای در کشف رمز و راز جهان. من همیشه فکر می‌کنم کودکان و نوجوانان موجودات ضعیف و ناقص‌عقلی هستند که باید همه چیز را با درفش و متّه توی مخ‌های‌شان فرو کرد. من هیچ‌گاه یاد نگرفته‌ام فضا ایجاد کنم، جسارت یاد بدهم و جرأت اشتباه و خطا.

👈🏽من همیشه گفته‌ام روی دیوار نکش. گفته‌ام بازی می‌کنی، بپا زخمی نشوی، توپت پاره نشود. در امتحان غلط ننویس. وقتی کتاب می‌خوانی جلدش تا نشود، حتما هم یادداشت‌برداری کن تا مطالب از ذهنت نپرد. موهایت را از بغل شانه کن. سؤالی که پرسیده‌ای دوباره نپرس. هله هوله نخر، مریض نشوی تا از بی‌پولی به گدایی نیفتی. داخل کتاب درسی‌ با خودکار ننویس. مراقب عروسکت باش، لباسش کثیف نشود. غذایت را به کسی تعارف نکن، خودت بخور سیر شوی که به کنکورت لطمه نخورد. آهنگ‌ بدتنبانی گوش نده، فیلم‌ دوزاری نگاه نکن؛ نرو، ندو، نگو، نبین، ننشین، نباش، نشو.
هیچ‌گاه قلم‌مو و رنگ‌های گوناگون نداده‌ام دستش تا هر روز ده‌ها رنگ را نقش زند بر دیوار سفید تا که سرانجام روزی به سبک و صدای خودش برسد. چون ترسو هستم. می‌ترسم نقشی کج بر دیوار بزند و دیوار تا ابد کثیف بماند. ندانسته‌ام با یک غلتک ساده و یک سطل رنگ سفید ارزان، دیوارها برای رنگ‌های تازه این کاشفان دوباره جان می‌گیرند.

علی‌اکبر زین‌العابدین

bookpromotion.ir-reading-clubs-img-20180106-022953-886

فهرست بهترین کتاب‌ها برای کودکان و نوجوانان

بعضی وقت‌ها کم می‌آورم وقتی از من می‌پرسند: برای دخترم که کلاس دومه چه کتاب‌هایی پیشنهاد می‌دهید؟ برای دانش‌آموزانم که کلاس هشتم هستند چه کتاب‌هایی بهتره؟ اگر کتاب علمی بخواهیم چطور؟ اگر شعر خردسال بخواهیم چطور؟ و… برای همین وقتی دبیر ویژه‌نامه‌های ماهنامه «رشد معلم» بودم (سال‌های 92 و 93) با همکاری خانم پریسا برازنده که از مترجمان و نویسندگان کوشای کودکان و نوجوانان است دست به تهیه لیستی زدیم از کتاب‌های برگزیده انواع داوری‌ها در یک دهه قبل از آن و برخی موارد هم خودمان با مشورت دیگران کم و زیاد کردیم. مسؤولان شورای کتاب کودک، کانون پرورش فکری، لاک‌پشت پرنده، کتاب سال، جایزه حبیب غنی‌پور، کتابنامه رشد و… با ما همکاری خوبی کردند. فهرستی شد با پانصد عنوان کتاب که در ویژه‌نامه «کتاب و معلم» آن ماهنامه منتشر کنیم. حدود سه ماه زحمت کشیدیم. این فهرست در جدولی قرار گرفته بود و در خانه‌های جدول گروه سنی، موضوع، قالب، کلیدواژه‌ها، شناسنامه کتاب و… در یازده خانه مقابل عنوان هر کتاب آمده بود. خیلی خوشحال بودم که در ماهنامه سراسری رشد معلم چنین فهرستی ثبت می‌شود و دست معلمان را در انتخاب کتاب‌های مناسب باز می‌گذارد. هر کسی هم آن سوال‌ها را از من می‌پرسید کافی بود به آن جدول ارجاعش دهم. اما نتیجه اسف‌بار بود. قبل از چاپ آن شماره به دستور یکی از مدیران که هنوز هم نمی‌دانم چه کسی بود، جدول را از مجله خارج کردند و یک فهرست سی تایی از آن استخراج کردند و گفتند این را منتشر کنید. گفتند: «مگر مجله دولتی جای تبلیغات است؟» حیرت کردم! هر چه چانه زدم چاره‌ای پیدا نشد که نشد و تازه من ماندم و پنج صفحه خالی که باید برایش مطلب فراهم می‌کردم. حبیب یوسف‌زاده که سردبیر ماهنامه بود کمکم آمد و ظرف چهل و هشت ساعت پنج صفحه مطلب جایگزین آن جدول کردیم و حبیب‌خان از من خواست آن فهرست را خودمان جایی دیگر منتشر کنیم که نکردیم و ماند. به هر روی اینجا چند لیست از کتاب‌های برگزیده ارائه می‌کنم که نتیجه تلاش دوستان و همکاران دقیق بنده است و شیوه انتخابشان شبیه همان چیزی است که ما رفته بودیم. یعنی تلاش شده منصفانه و به دور از هر نوع ملاحظه‌ای باشد. هر چند این فهرست‌ها جدول نیستند و مثل یک بروشور ارائه شده‌اند و امتیازشان این است که تصویر رنگی جلد کتاب‌ها را دارند و معرفی خوبی هم از هر کتاب صورت داده‌اند. کمبودش این است که تفکیک موضوعی ندارد مثل علمی، تاریخی، مهارتی، فلسفی، زیست محیطی و… و دسته‌بندی قالب روایی هم ندارد؛ مثل داستان، فرهنگنامه، شعر، کمیک‌استریپ و… که اطمینان دارم در لیست‌های بعدی‌شان برطرف خواهد شد. هیچ لیست و فهرستی نیست که کامل و بی نقص باشد. چون به سلیقه داوران بستگی دارد. هیچ گروه داوری هم از همه کارشناسان یک رشته تخصصی تشکیل نمی‌شود. ولی بعضی لیست‌ها یک‌جانبه‌نگر هستند و بعضی لیست‌ها چند جانبه‌نگر. دبیرخانه جام باشگاه‌های کتابخوانی لیست‌هایی را پیشنهاد داده که به نظر من چندجانبه‌گر است و بر مبنای کتاب‌های برگزیده داوری‌های گوناگون دولتی و غیر دولتی. به نظرم به دست هر که به کارش می‌آید برسانید.

علی‌اکبر زین‌العابدین

اطلاعات بیشتر را درباره جام باشگاه‌های کتابخوانی در این وبگاه ببینید:

جام باشگاه‌های کتاب‌خوانی کودک و نوجوان

WhatsApp Image 2022-06-14 at 1.07.45 PM

از طرف بچه‌ها تشکر می‌کنم (۱)

🔸من از طرف بچه‌ها تشکر می‌کنم از شمایی که وقتی به مهمانی می‌روید به جز حرف‌های تکراری و ملال‌آور و بی‌فایده‌ سیاسی و نظامی و اقتصادی و… بچه‌ برادر یا خواهرتان یا اصلاً بچه‌ی فامیل دورتان را صدا می‌زنید با او گرم حرف می‌شوید، شوخی می‌کنید، بازی می‌کنید، چشم‌ می‌گذارید تا قایم شود، بعد الکی دور خودتان می‌چرخید تا زود پیدایش نکنید، صدای خنده‌اش را می‌شنوید، دلتان ضعف می‌رود برایش و آن‌قدر طولش می‌دهید تا او سک‌سک کند و یک جوری با حسرتی ساختگی وانمود می‌کنید که بازنده شدید و با عصبانیتی بامزه به او حالی می‌کنید که دفعه‌ی بعد حتماً برنده می‌شوید و او هم با خنده‌ی شیرین کودکانه‌اش برایتان خط و نشان می‌کشد که کور خوانده‌ای، باز هم خودم می‌برمت! … و به خاطر این کارهای بچه‌گانه‌تان اصلاً از جمع بزرگ‌ترها خجالت نمی‌کشید.

🔹من از طرف بچه‌ها تشکر می‌کنم از شمایی که وقتی یک نوجوان وارد جایی می‌شود برایش بلند می‌شوید،‌ با او دست می‌دهید، مثل یک آدم کامل با او رفتار می‌کنید نه نصف آدم! به او نمی‌گویید: «چرا موهایت را اینجوری زدی؟ معدلت چند شده؟ چه‌قدر دماغت بزرگ شده؟ کجایی! نمی‌بینیمت و…» برعکس یک‌ جوری با او رفتار می‌کنید که راحت‌تر خجالت نکشد. بعد وارد حرف‌هایی می‌شوید که او دوست دارد و شاید شما هم دوست داشته باشید؛ مثلا از نتایج مسابقات فوتبال و والیبال حرف می‌زنید یا از تبلت‌ها و گوشی‌های جدید و یا آخرین فیلم‌هایی که دیده‌اید و یا جدیدترین آهنگ‌ها و هر چیز دیگر که هم او دوست دارد و هم شاید شما.
@azein0labedin
🔸من از طرف بچه‌ها تشکر می‌کنم از شمایی که وقتی دور هم نشسته‌اید و کودکان، سرخوش در حال بازی‌اند،‌ دنبال هم می‌دوند، جیغ می‌کشند یا بیخودی گریه‌شان می‌گیرد، داد نمی‌کشید که «بابا یکی اینها رو ساکت کنه. داریم دو کلوم اختلاط می‌کنیم.» و یا یک گوشی تلفن همراه دستشان نمی‌دهید که بیا بنشین با این بازی کن تا صدایت بریده شود (زبانم لال!) که او را یکجانشین کنید و چشمان همچون مرواریدش را به امواج نور موذی گوشی بسپارید تا او یک آدم تنها شود بدون ارتباطی صمیمی با همسالانش. به جای آن اجازه می‌دهید تا بازی طبیعی‌شان را بکنند و صدای شلوغ پلوغی‌شان موسیقی پر نشاط پس‌زمینه‌ی مجلس‌تان شود.

🔹من از طرف بچه‌ها تشکر می‌کنم از شمایی که پدربزرگ و مادربزرگ هستید و نوه‌هایتان هم جزء برنامه‌ هفتگی‌تان هستند، برایشان بازی‌‌هایی من‌درآوردی راه می‌اندازید، از خودتان قصه می‌بافید و اجازه می‌دهید نوه‌تان هم در بافتن قصه همراهی‌ ‌کند، با او نقاشی می‌کشید و از نوه‌تان می‌خواهید درباره نقاشی شما نظر دهد، او هم کلی ایراد بگیرد که اینجایش کج است و مگر خانه این شکلی است و چرا گل‌هایت را انقدر بزرگ کشیده‌ای و چه و چه. غذای خانگی مادربزرگ و پدربزرگ را طبخ می‌کنید که قبلا سفارشش را از خودش گرفته‌اید و طعمِ یک جورِ دیگرش را برای یک عمر ماندگار می‌کنید زیر زبانش. اما او را خیلی لوس نمی‌کنید که وقتی نوه به خانه‌ی خودشان برگشت، با کوچک‌ترین اخم پدر و مادر، گویی در و دیوار خانه دیوار زندان است برایش که تنها راه رهایی‌، بازگشت به خانه‌ی مادربزرگ و پدربزرگ باشد.

🔸من از طرف بچه‌ها تشکر می‌کنم از شمایی که وقتی در مهمانی هستید و ساعت خواب کودکتان فرا می‌رسد،‌ دست از صحبت می‌کشید، ‌کودکتان را می‌برید به یک اتاقی، آرامش می‌دهید به او تا خوش‌تر خوابش ببرد تا مادرها یا پدرهای دیگر هم به تأسی از شما بچه‌هایشان را بیاورند و مجلس صحبت‌های بی‌سرانجامی را که گاهی پشت سر شهین‌خانم و آقاشهاب است تبدیل به مجلس لالایی خواب کودکانتان ‌می‌کنید و مادرانگی را به اشتراک می‌گذارید و مثل یک راز و نیاز جمعی با خداوند، رویایی رنگین برای خواب آن شب بچه‌هایتان می‌سازید و بعد با خیالی خلوت و وجدانی به وجد آمده به جمع مهمانان باز می‌‌گردید.

علی‌اکبر زین‌العابدین

photo_2022-06-14_12-16-39

👈🏽تا وارد جایی می‌شوند صدای مامانش مثل فشفشه سوت می‌کشد: «ببخشید! دخترم سلام کرد.» با اینکه اصلا او سلام نکرده و لبانش مثل پسته دربسته ساکت است.

👈🏽تا به بچه‌اش کادویی می‌دهند با لبخندی کشمشی‌ و نازی مادرانه می‌گوید: «ببخشید! دخترم تشکر کرد ازتون عمو.» با اینکه دخترش اصلا تشکر نکرده و تمام وجودش محو رنگ‌های جعبه کادویی است.

👈🏽همچین که به بابابزرگ می‌رسند می‌گوید: «دخترم الان می‌پره بوس‌تون می‌کنه باباجون!» ولی دخترش چنان پشت مامانش سنگر گرفته که قدرتمندترین ارتش زمینی هم نمی‌تواند اسیرش کند.

👈🏽تا دخترش عروسک دخترخاله‌اش را برمی‌دارد، مامانش می‌پرد وسط که: «زودی بهت برمی‌گردونه خاله‌جون!» و عروسک را به زور از دست بچه‌‌اش می‌کشد با اینکه دخترش تازه داشته چشم‌های عروسک را چیت چیت باز و بسته می‌کرد.

👈🏽توی مهمانی سینی شیرینی را که جلوی بچه تعارف می‌کنند، مامانش موهای فرفری دخترش را می‌زند پشت گوشش و با لحن بچه‌گانه می‌گوید: «دخملم از این شیرینی‌ها دوس نداله، دست ¬ تون خسته می¬شه، مِیسی!» با اینکه دخترش گردن کشیده بود و داشت دانه به دانه شیرینی‌ها را انگشت می‌زد ببیند کدامش نرم‌تر است، شاید یکی را بخورد.

👈🏽جشن تولد که بچه‌ها دارند شلخته پلخته آن وسط می‌رقصند، مامانش بلند می‌گوید: «الان دخترم می‌آد یک رقصی می‌کنه شاهکار.» بعد به دخترش با همان صدایی که وسط جمع می‌خواهند توی کله بچه چیزی را جا بیندازند می‌گوید: «بدو مامانی! از اون رقصه بکن که از ماهواره یاد گرفتی… بدووو مامی‌جون!» ولی دخترش از اولی که آمده‌اند دامن مامانش را سفت چسبیده که یک وقت از این جمعیت کسی به او حمله نکند!

👈🏽توی مهدکودک هم تا تعطیل ‌شوند،با یک دست، دستان نرمو بی¬رمق بچه‌ را می‌چسبد و با دست دیگرش کیف کارتونی بچه را و به مربی می‌گوید: «خاله روژینا! این دخترمون عاششششق شماست و همه‌ش می‌خواد پیش شما باشه، فقط بهش بگین که صبح‌ها زودتر پا بشه و انقدر از مهد نترسه. آخه مهدکودک ترس داره؟ نمی‌دونم چرا دخترمون انقدر ترسوئه!»

👈🏽و این بچه هیچ‌ بار دستش نمی‌رسد که بلندگو را از مامانش بگیرد و فریاد بزند: «ببخشید! این صدای من نیست.»

علی‌اکبر زین‌العابدین

MjI4NjEwrifN

بچه‌ی باعرضه – بچه‌ی شاگرد اول

پدر و مادرِ حرفه‌اي، بچه‌ي «باعرضه» بار مي‌آورد، نه شاگرد اوّل. برايش مهم است بچه‌اش راحت بتواند زیپِ کاپشنش را بالا بکشد و بندِ کفشش را ببندد. وقتی سرِ جلسه‌ی امتحان، خودكارش ننوشت، اشكش درنيايد و راهی پیدا کند. ميوه‌هايي كه مادر برايش مي‌گذارد، توي كيفش نگندد. وقتي معلمش، ناظمش، دنبال داوطلبی می‌گردند، زير ميز قايم نشود. غذاخوردنش كه تمام شد، دلِ آدم به‌هم نخورد از ديدن ظرف غذايش. وقتي بزرگتري خواست از او سؤالهاي اضافی بپرسد، راحت بپيچاندش. كسي جرأت نكند به آلت تناسلي‌اش دست‌درازي كند. وقتي تلويزيون نگاه می‌کند، انگشتش نيم‌متر توی حلقش فرو نرود. پدر و مادرِ حرفه‌اي، يك‌جوري با بچه‌اش حرف مي‌زند كه بچه، جواب دروغ نمی‌دهد. اگر بچه ویرَش گرفت توی حمام آواز بخواند و صدايش را رها کند، پدرش توي ذوقش نمی‌زند که «چه خبرته!». وقتي یک بچه‌ی دیگر خواست توپش را به زور بگيرد، واندهد، بهش حالي كند با زور نمي‌تواني، اما اگر دوست داري، باهات بازي مي‌كنم. وقتی چیزی به نظرش نامعقول آمد، به هر که می‌خواهد باشد، اعتراض می‌کند. اینها بچه‌ی باعرضه بار مي‌آورند تا به خاطر نيم‌نمره‌ی امتحانی، جلوي ميز معلم، عجز و التماس نكند. بچه‌ی حرفه‌ای‌ها يك خُرده که بزرگ شود، راحت سوار اتوبوس می‌شود و آدرس خانه‌شان را از چند راه بلد است. بچه‌ی باعرضه‌، موقع حمام، يك‌ساعت شير آب را باز نمی‌گذارد تا مثل لاک‌پشت، روي موهايش كف جابجا كند. پدرِ بچه‌ی باعرضه، کلید ماشینش را به بچه می‌دهد تا بدون ترس از شکستن کلید، در صندوق عقب را باز کند و وسیله‌ای را که می‌خواهد بردارد و بیاورد… بچه‌ی باعرضه یک وقت‌هایی می‌تواند چیزهایی که دارد به دیگران بفروشد و پولش را جیبش بگذارد!
پدر و مادر حرفه‌ای، بچه‎ی باعرضه بار می‌آورد نه شاگرد اول.

علی‌اکبر زین‌العابدین

photo_2022-06-14_14-02-28

کوچه‌ آنلاین

👈🏽كولر اداره ارشاد پس برنمی‌آمد. سالن از عرق خودم و جمعیت، بوی مرغ‌دانی گرفته بود. سخنرانی‌ام تمام شد و رسیدیم به پرسش و پاسخ. یک‌دفعه یکی از مادران بدون نوبت اعتراض کرد: «شما به جایی که بگی چه‌جوری برای بچه‌هامون کتاب بخونیم، اول این گوشی‌ها رو از دست‌شون بگیرین!»
چادر مشکی‌اش را گرفت روی صورتش و گریه‌ سوزدار کرد. هم‌زمان صدای هِن و هِن کولر می‌آمد.

  • «اوناهاش! دو ساعته شما دارین حرف می‌زنین، سرش توی اون لعنتیه. بیدار که می‌شه بازی می‌کنه تا شب. چشم‌هاش داره درمی‌آد. نمی‌دونم بره کلاس اول اصلاً می‌تونه درس بخونه؟»
    پسرش سبزه‌‌نمکی و کوچولو بود. گفتم: «چه کسی این گوشی رو بهش داده؟» از زیر گریه گفت: «خودم.» گفتم: «شما دادی اون‌وقت من ازش بگیرم؟!» گفت: «یکی دو سالش که بود و گریه می‌کرد، می‌دادم بهش و آروم می‌گرفت. الان خودش برمی‌داره. ازش هم بگیریم انقدر جیغ می‌کشه و خودش رو می‌زنه که…» و دوباره به هق‌هق افتاد؛ انگار عزیزی از دست داده باشد…

👈🏽دبستانی که بودیم توی کوچه زندگی می‌کردیم. مسابقه دوچرخه‌سواری می‌دادیم. با دندان تشتک کانادا باز می‌کردیم. تن‌تن و میلو رد و بدل می‌کردیم. با آخرین آهنگ اندی و کورس و اخبار مایکل جکسون و مارادونا پز می‌دادیم. وراجی می‌کردیم. خودمان را به رخ می‌کشیدیم. از زور بازوی بابا و دایی و عمو، چاخان می‌کردیم. قهر و آشتی می‌کردیم. رازهای مگوی هم را برملا می‌کردیم. بزرگ‌تر که می‌شدیم توی کوچه یواشکی عاشق می‌شدیم.
کم‌کم اما کوچه‌های شهر پر از ماشین و پر از بچه‌آزار و کمی پر از دزد شدند! بچه‌ها بند شدند توی خانه‌ها. امروز بچه‌ی ما، تبلت را می‌گذارد روی پایش با همان بچه‌های کوچه، آنلاین بازی می‌کند. هم‌زمان با یکی از همان بچه‌های کوچه تلفنی صحبت می‌کند، همان وراجی‌ها و قهر و آشتی‌ها و به رخ کشیدن‌ها و… هم‌زمان بازی رئال و یوونتوس را از تلویزیون دنبال می‌کند و شلیل‌ را هم از بشقاب کنار دستش برمی‌دارد و خِرت خِرت گاز می‌زند و صدای موسیقی رپ را هم گوش می‌کند و اگر بابا سؤالی ازش بپرسد هم‌زمان جواب می‌دهد و با دید محیطی، اکانت دومش را از گوشی کناری چک می‌کند. بزرگ‌تر که می‌شود توی کوچه‌ی اینستاگرام عاشق می‌شود. بچه‌ها هم مثل بزرگ‌ترها نمی‌توانند تنها بمانند. راهش را پیدا می‌کنند.

👈🏽به گزارش ایتنا در سال ٩٦، نتیجه یک پیمایش نشان می‌دهد ٦٦ درصد کودکان ٣ تا ٥ سال ایرانی از گوشی و تبلت استفاده می‌کنند و ٤ درصد کودکان ایرانی هم از ٦ ماهگی کاربر این ابزار هستند.

علی‌اکبر زین‌العابدین

photo_2022-06-14_12-10-53

مشق شب

👈🏽برای اینکه یک بچه بتواند مشق‌هایش را به موقع بنویسد، خوب هم بنویسد، موقع نوشتن، کشفی هم بکند، فقط به خودش نیست.

👈🏽در خانه‌ای که بچه‌‌ خبر دارد اجاره‌خانه‌ عقب افتاده و صدای بابا و مامانش را می‌شنود که یک نوبت التماس صاحبخانه می‌کنند و یک نوبت با هم دعوا می‌کنند، از توی این خانه مشق درست و حسابی درنمی‌آید. وقتی معلم بچه، تکلیف آن بچه خوش‌خطه را که با مدادهای رنگی دور صفحه‌اش را هم خوشگل کرده می‌گیرد بالا و می‌گوید: «نگاه کنید بچه‌ها! به این می‌گویند تکلیف.» و بچه می‌بیند که خطش خوب نیست و ذوق نقاشی هم ندارد تا دفترش مشتری‌پسند باشد، از این کلاس مشق درست و حسابی درنمی‌آید. وقتی سوال کتاب درسی یک بی‌خاصیت نامفهومی است که با صد من عسل هم از گلوی بچه پایین نمی‌رود، از این کتاب مشق درست و حسابی درنمی‌آید.

👈🏽اگر معلم بچه خبر نداشته باشد از خانه و اجاره‌خانه و التماس و دعوای نوبتی و بچه را تنبیه کند بخاطر مشق نیمه‌کاره و غلط و غلوطش، تکلیفِ تکلیف بچه چه می‌شود؟ اگر بابا و مامان خبر نداشته باشند از خوش‌خطی و نقاشی‌های گل‌گلی و بچه‌شان مشقش را هی عقب بیندازد و بترسد از خیت شدن و بابا و مامان هر شب از چیزی محرومش کنند، تکلیف تکلیف بچه چه می‌شود؟

👈🏽وقتی بابا و مامان و معلم از سوال بی خاصیت و صد من عسل و پایین نرفتن از گلوی بچه، خبر نداشته باشند و همه با هم آوار شوند سر بچه با این مشق نوشتنش، تکلیف تکلیف بچه چه می‌شود؟

👈🏽بچه بزرگ می‌شود و یاد می‌گیرد صبح زود یا در زنگ‌ تفریح از روی دفتر بچه‌های بزرگ دیگر بنویسد. آنجا که دیگر حواس معلم و بابا و مامان و مولف کتاب درسی نیست که تکلیف تکلیف بچه شده است؟
بچه خیلی بزر⁣گ می‌شود و دیگر بچه نیست و خوب بلد شده است که از روی دست و فکر و جیب بچه‌هایی که دیگر بچه نیستند بنویسد و برای همین کارهای عادی ما که دست بچه خیلی بزرگ می‌افتد خوب پیش نمی‌رود و تکلیف خیلی از تکلیف‌ها هم هیچ‌وقت روشن نمی‌شود.

علی‌اکبر زین‌العابدین

Master_Universe_by_ANTIFAN_REAL

وقتی حالمان خراب است را می‌گویم…

وقتی حالمان خراب است را می‌گویم… این‌جور موقع‌ها «قانون‌ها» همیشه هم درست از آب درنمی‌آیند. مثلاً قرار نيست وقتي سفر مي‌رویم حتماً حالمان خوش شود، سفرِ جزیره، سفر سرزمین‌های باستانی و دور، سفر رؤیاها و دریاها. يا وقتی به رستورانی می‌رویم که بالکنِ تابستانیِ دنج دارد، یا وقتی بازی می‌کنیم و راکت‌، توپ را مثل معجزه، «تاپ» می‌خوابانَد وسط زمین حریف.‌ يا وقتي فيلمي مي‌بينیم از کارگردان نوستالژیک‌مان. قانون مهمانی هم همیشه نتیجه‌ی دلخواه را نمی‌دهد که همیشه همه‌ی مهماني‌هاي پرجنب و جوش با دوستانی که همچو جان دوستشان می‌داریم حالمان را خوب كنند. قانون نیست كه چون در بارانِ پاییز قدم بزنیم حتماً روحمان زلال شود، باصفا شود و شب را آرام بخوابیم. تضميني نداده كسي که همیشه با شنيدن صداي محبوب‌ترين خواننده‌‌مان، جان و روحمان پرواز كند. حتي، حتی خواندن كتابي كه آرزوي خواندنش را داشته‌ایم و پیدا نمی‌شده و یا وقتش را نداشته‌ایم و حالا شده. و یا در اوج تنگ‌دستی، پولی ناهنگام به حسابمان بریزند حاصل دسترنج‌مان و گوشي‌مان «دينگ دینگـ» پيامك ‌دهد – همان پولی ‌که چند وقت منتظرش بوده‌ایم- و نه حتي جايزه‌اي یا پاداشی كه به حق مي‌گيريم و برایمان صدها نفر کف می‌زنند و سوت می‌کشند و نه حتی شب جشن تولدمان. نه! هيچ‌كدامِ اين قانون‌ها الزام‌آور نبوده و نیست. ما خودمان را با قانون‌هایی که معلوم نیست چه کسانی و در کجا برایمان نوشته‌اند فریب می‌دهیم. هیچ‌کدام با هيچ حساب و كتاب قطعي و بي بروبرگرد حال ما را همیشه کوک نمي‌كنند. نه! براي من هيچ چيز بيرون از «شهر قلبم» شادی‌ام نمی‌بخشد. همه‌ی مهمانی‌ها و جشن‌ها، همه‌ی سازها و سفرها، باران‌ها و برف‌ها، آوازها و هدیه‌ها، حساب‌ها و کتاب‌ها، هیچ‌کدام…هیچ‌کدام تا قلب من، تا جهان ذهن و روح من آماده نباشند، حالم را خوش نمی‌کنند، هیچ‌کدام از این قانون‌ها… غير از «تو»، غیر از تو كه وقتي هستي همه‌ي قانون‌ها درست از آب درمی‌آیند.

علی‌اکبر زین‌العابدین

ra4-7617

من مقصر هستم.

من مقصر هستم. باید روزی مثل امروز اعتراف می‌کردم. بخاطر آنکه دو دهه معلمی کرده‌ام و معلمی از پایه‌های این خانه‌ای است که ساخته‌ام. باید اعتراف بهتری بکنم بخاطر همه کارهای فرهنگی که برای خردسالان، کودکان، نوجوانان و جوانان انجام داده‌ام. هر جا که درس داده‌ام، یا برایشان نوشته‌ام یا در تولید نشریات و کتاب‌ها دست داشته‌ام. هر جا که به نام کودکان برنامه‌ریز بوده‌ام یا تمام سال‌هایی که به آنها مشاوره داده‌ام. من بابت همه اینها پول گرفته‌ام، اعتبار به دست آورده‌ام، پز داده‌ام. همیشه هم پشت نقابی پنهان شده‌ام که روی آن نقاب نوشته بود: «من با عشق فراوان به کودکان سرزمینم فعالیت می‌کنم و اجرم را از جای دیگر می‌گیرم و نیازی هم به این مشاغل ندارم.» اعتراف می‌کنم که حرف‌های این نقاب پوچ است، واژه‌هایی کمرنگ است بر روی آب. روشنی آب همان لحظه آنها را با خود برده است و برخی را هم به باد هوا سپرده است. بیست سال کم نیست، من مقصر بوده‌ام. هر جا هر که با هر عنوانی خشونت می‌ورزد، هر اداره‌ای که جوان پشت میز، کارتان را حواله داد به نمی‌دانم چند ماه دیگر، هر گاه آمارهای نجومی طلاق را از هر بوقی شنیدید، هر وقت جلوی پارکینگتان کسی پارک کرده بود و رفته بود، هر جا مواد غذایی تاریخ‌گذشته به شما قالب کردند، هر وقت خواندید پسر جوانی اختلاس کرده فلان میلیارد، هر وقت پی بردید که زن جوانی همزمان با چندین نفر در رابطه است، هر جا دیدید پدر و مادرهای جوان، فرزندان بی اراده‌شان را هر روز به ده کلاس مختلف می‌برند، به جای بازی و زندگی، هر جا خانواده‌ای جوان شارژ ساختمانشان را نمی‌دهند، هر پسر و دختر جوانی را دیدید که معلوم نیست تا کی بی عرضه‌اند و پدر و مادر میانسال و کهنسال‌شان روزی ده پانزده ساعت کار می‌کنند که خانه و اتوموبیل و سفرهای آنها را رونق ببخشند… یاد من بیفتید. مرا مقصر بدانید. که در این بیست سال بلد نبودم فضایی بسازم که «مهربانی» در و دیوار و سقف خانه‌اش باشد چون خودم هم خانه‌ای ویرانه بوده‌ام. از ساز ناکوک نغمه‌ای خوش شنیده نمی‌شود. از بچه‌ها و از شما عذر می‌خواهم. به من تبریک نگویید.

علی‌اکبر زین‌العابدین